برخى از کلمات حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) چه در فاصله مدینه تا کربلا و چه در روز عاشورا، داراى پیام‌هاى مؤثر و دیدگاه‌هاى الهام‏بخش براى جهاد و کرامت است. این سخنان یا در ضمن خطبه‌‏ها آمده است، یا رجزها و اشعار آن حضرت، و حالت‏ شعارى به خود گرفته ‏است. مى‌‏توان هدف حسینى و اندیشه‌‏ها و روحیه‌‏هاى عاشورایى را از آنها دریافت و آن‏ فرازهاى فروزان را شعارهاى نهضت عاشورا دانست. برخى از این شعارها چنین است:

1- "على الاسلام السلام، اذ بلیت الامة براع مثل یزید" (1)؛ این را در پاسخ مروان در مدینه فرمود، که از آن حضرت مى‌‌خواست تا با یزید بیعت کند.

2- "و الله لو لم یکن ملجا و لا ماوى لما بایعت ‏یزید بن معاویة‏" (2)؛ در پاسخ برادرش ‏محمد حنفیّه فرمود.

3- "انى لا ارى الموت الا سعادة و الحیاة مع الظالمین الا برما" (3)؛ خطاب به یارانش در کربلا .

4- "الناس عبید الدنیا و الدین لعق على السنتهم یحوطونه مادرت معایشهم فاذا محصوا بالبلاء قل الدیانون‏" (4)؛ در مسیر رفتن به کربلا در منزلگاه ذى حسم.

5- "الا ترون ان الحق لا یعمل به و ان الباطل لا یتناهى عنه؟ فلیرغب المؤمن فی لقاء ربه ‏محقا" (5)؛ در کربلا خطاب به اصحاب خویش فرمود.

6- "خط الموت على ولد آدم مخط القلادة على جید الفتاة‏" (6)؛ از سخنرانى امام‏ حسین (علیه‌السلام) در مکه پیش از خروج به سوى کوفه، در میان جمعى از خانواده، یاران ‏و شیعیان خویش.

7- "من راى سلطانا جائرا مستحلا لحرام الله، ناکثا عهده مخالفا لسنة رسول الله یعمل‏فى عبادالله بالاثم و العدوان فلم یغیر علیه بفعل ولا قول کان حقا على الله ان یدخله ‏مدخله‏" (7)؛ در منزلگاه بیضه، در مسیر کوفه، خطاب به سپاه حرّ.

8- "ما الامام، الا العامل بالکتاب و الآخذ بالقسط و الدائن بالحق و الحابس نفسه على ذات‏ الله‏" (8)؛ امام این صفات امام راستین را در پاسخ به دعوتنامه‌‌هاى کوفیان نوشت و توسط مسلم بن عقیل به کوفه فرستاد.

9- "سامضى و ما بالموت عار على الفتى اذا ما نوى حقا و جاهد مسلما" (9)؛ شعر از دیگرى است، امّا امام حسین ‏علیه السلام آن را در پاسخ به تهدیدهاى حرّ، در مسیر کوفه خواند.

10- "رضى الله رضانا اهل البیت، نصبر على بلائه و یوفینا اجر الصابرین‏" (10)؛ در خطبه‏ایی که هنگام خروج از مکه ایراد نمود، خطاب به اصحاب و یاران فرمود.

11- در آستانه ‏خروج (11) از مکه به سوى کوفه فرمود و راه خونین و آمیخته به شهادت را ترسیم فرمود.

12- "انما خرجت لطلب الاصلاح فى امة جدى‏" (12)؛ در وصیت‌نامه سیدالشهدا(علیه السلام‏) به ‏برادرش محمد حنفیه آمده است که قبل از خروج به سوى مدینه نوشت.

13- "لا اعطیکم بیدى اعطاء الذلیل و لا اقر اقرار العبید [لا افر فرار العبید]" (13)؛ در سخنرانى صبح عاشورا، خطاب به نیروهاى دشمن فرمود، که خواستار تسلیم شدن آن حضرت بودند.

14- "هیهات منا الذلة، یابى الله ذلک لنا و رسوله والمؤمنون..." (14)؛ (در خطاب به سپاه ‏دشمن فرمود، پس از آن که خود را سر دو راهى ذلت و شهادت محیر دید.)

15- "فهل هو الا الموت؟ فمرحبا به" (15)؛ (در پاسخ عمر سعد، که نامه‌‏اى به آن حضرت ‏فرستاد و خواستار تسلیم شدن بود).

16- "صبرا بنى الکرام، فما الموت الا قنطرة تعبربکم عن البؤس و الضراء الى الجنان‏ الواسعة و النعیم الدائمة‏" (16)؛ (خطاب به یاران فداکار خویش در صبح عاشورا، پس از آن که تعدادى از اصحابش شهید شدند).

(که روز عاشورا هنگام‏ پیکار با (17) سپاه دشمن به عنوان رجز حماسى مى‌‌خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم، ترجیح مى‌‏داد).

18- "موت فى عز خیر من حیاة فی ذل‏" (18)؛ که مرگ سرخ، به از زندگى ننگین است.

19- "ان لم یکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعاد فکونوا احرارا فى دنیاکم" (19)؛ (در آخرین‏ لحظات پیش از شهادت، وقتى شنید سپاه کوفه به طرف خیمه‏‌هاى حرم او حمله‏ کرده‌‏اند،خطاب به پیروان ابوسفیان چنان فرمود).

20- "هل من ناصر ینصر ذریته الاطهار؟ " (20)، "هل من ذاب یذب عن حرم رسول الله؟ " (21)؛ (وقتى سیدالشهدا(علیه السلام) این نصرت‌خواهى و استغاثه را بر زبان آورد که همه یاران و بستگانش شهید شده بودند).

از مجموعه این جملات نورانى و حماسى که شعارهاى امام حسین ‏(علیه السلام) در نهضتش ‏به شمار مى‌‏آید، تاکید آن امام، بر مفاهیم و ارزش‌هاى زیر به دست مى‌‏آید: نابودى اسلام در شرایط سلطه یزیدى، حرمت بیعت با کسى چون یزید، شرافت مرگ سرخ بر زندگى ‏ذلت بار، اندک بودن انسان‌هاى راستین در صحنه امتحان، لزوم شهادت‌طلبى در عصر حاکمیت باطل، زینت بودن شهادت براى انسان، تکلیف مبارزه با سلطه جور و طغیان، اوصاف پیشواى حق، تسلیم و رضا در برابر خواسته خداوند، همراهى شهادت‌طلبان در مبارزات حق‌جویانه، حرمت ذلت‌پذیرى براى آزادگان و فرزانگان مؤمن، پل بودن مرگ‏ براى عبور به بهشت برین، آزادگى و جوانمردى، یارى خواهى از همه و همیشه در راه ‏احقاق حق و ...

بقا و جاودانگى عاشورا، در سایه همین تعلیمات و آرمان‌هاست که در کلام آن حضرت‏ جلوه‌‏گر است و نهضت‌هاى ضد ستم و ضد استبداد، همواره از این پیام‌ها و درونمایه‌‏ها الهام ‏گرفته‌‏اند.

درس آزادى به دنیا داد رفتار حسین                            بذر همت در جهان افشاند، افکار حسین

گر ندارى دین به عالم، لااقل آزاده باش                       این کلام نغز مى‌‏باشد ز گفتار حسین

مرگ با عزت ز عیش در مذلت بهتر است                     نغمه‌‌اى مى‌باشد از لعل درّ بار حسین(22)

پی‌نوشت‌ها:

1- موسوعة کلمات الامام الحسین، ص 284.

2- بحارالانوار، ج 44، ص 329/ اعیان الشیعه، ج 1، ص 588.

3- بحارالانوار، ج 44، ص 381.

4- تحف العقول(چاپ جامعه مدرسین)، ص 245، بحارالانوار، ج 75، ص 117.

5- مناقب،ابن شهر آشوب، ج 4، ص 68.

6- لهوف، ص 53، بحارالانوار، ج 44، ص 366.

7- وقعة الطف،ص 172، موسوعة کلمات الامام الحسین، ص 361.

8- بحارالانوار، ج 44، ص 334.

9- همان، ص 378.

10- همان، ص 366، اعیان الشیعه، ج 1، ص 539.

11- همان.

12- مناقب، ابن شهر آشوب، ج 4، ص 89 .

13- مقتل الحسین، مقرم، ص 280.

14- نفس المهموم، ص 131، مقتل خوارزمى، ج 2، ص 7.

15- موسوعة کلمات الامام الحسین، ص 382.

16- نفس المهموم، ص 135، معانى الاخبار، ص 288.

17- مناقب، ابن شهر آشوب، ج 1، ص 68.

18- بحارالانوار، ج 44، ص 192.

19- همان، ج 45، ص 51.

20- ذریعة النجاة، ص 129.

21- بحار الانوار، ج 45، ص 46.

22- حسین پیشواى انسان‌ها، ص70(شعر از فضل الله صلواتى).