1. لؤلؤ و مرجان
«یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ» ( الرحمن 22)
و خارج کرد از آن دو دریا ، لؤ لؤ و مرجان را .
از امام صادق (علیه السلام) روایت است که منظور از” لؤلؤ و مرجان “ امام حسن و امام حسین علیهماالسلام است . ( تفسیر البرهان ، ج 4 ، ص 265، حدیث 3)
2. عروه الوثقی
«... فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ الْوُثْقى لاَ انْفِصامَ لَها...» ( بقره 256)
به رشته محکم و استواری چنگ زده و هرگز گسسته نخواهد شد .
امام باقر (علیه السلام) از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می کند که آن حضرت فرمود: هر گاه می خواهید به رشته محکمی چنگ بزنید ، پس علی و حسن و حسین را به ولایت بگیرید . ( کامل الزیارات ، ابن قولیه ، ص 51، حدیث 6)
3. پیروزی بزرگ
«یا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً» (نساء73)
می گویند: ای کاش ما هم با آنها بودیم و به رستگاری بزرگی می رسیدیم .
امام رضا (علیه السلام) به “ ریان بن شبیب“ فرمود: ای پسر شبیب! اگر دوست داری که در مکان های بنا شده در بهشت با پیامبر و خاندانش باشی ، پس قاتلان حسین (علیه السلام) را لعنت نما ، ای پسر شبیب ! اگر دوست داری به ثواب کشته شدگان در راه حسین برسی پس چون او را یاد کنی بگو: “ ای کاش با آنان بودم و به پیروزی و کامیابی بزرگی می رسیدم “ . ( امالی ، صدوق ص130)
4. خویشاوندان پیامبر
«وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وَ بِذِی الْقُرْبى...» (نساء 36)
و خدای یکتا را بپرستید و هیچ چیزی را شریک او نگیرید و احسان کنید به پدر و مادر و خویشاوندان .
در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است که منظور از” والدین “ رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و علی (علیه السلام) است و منظور از “ ذی القربی “ حسن و حسین علیهما السلام است . (بحارالانوار،ج23،ص269، ص19 )
5. نفس مطمئنه
«یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ ارْجِعِی إِلى رَبِّکِ راضِیَهً مَرْضِیَّهً» (فجر،27 و28)
تو ای روح آرام یافته به سوی پروردگارت باز گرد ، در حالی که هم تو از او خشنودی و هم او از تو خشنود است .
امام صادق (علیه السلام) فرمود: سوره فجر را در نمازهای واجب و مستحب خود بخوانید ، که آن سوره امام حسین (علیه السلام) است .
“ ابو اسامه که در مجلس حاضربود پرسید: چگونه این سوره به حسین بن علی اختصاص دارد ؟ فرمود : آیا آن سخن را نشنیده ای که خدا فرمود «یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ» منظور خداوند از نفس مطمئنّه، حسین بن علی است که دارای روح آرام یافته‌ای است و هم خدا از او راضی است و هم او از خدا راضی است. (بحارالانوار، علامه مجلسی ،ج44،ص218)
6. بشارت حسینی
«قُلْنا یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلى إِبْراهِیمَ» (انبیاء ، 69)
ما خطاب کردیم: ای آتش ! برای ابراهیم سرد و سالم باش .
امام صادق (علیه السلام) از امام حسین (علیه السلام) روایت می کند که آن حضرت در کربلا ، قبل از کشته شدن فرمود :
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) گفت : پسرم ! تو روزی به عراق می روی و به شهادت می رسی و جماعتی با تو به شهادت می رسند و سپس آن حضرت آیه مبارکه فوق را تلاوت کرد ، و فرمود: جنگ برای تو و اصحابت سرد و سالم می شود . پس بشارت داد بر آنان که به خدا قسم ! اگر ما را به قتل برسانند ، ما وارد بر پیامبرمان می شویم ... (بحارالانوار ، ج45 ، ص80 ، حدیث 6)
7. بشارت
«وَ یُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً حَسَناً» . (کهف 2)
و اهل ایمان را که عمل آنها نیکوست ، به اجر بسیار نکو بشارت دهد.
روایت شده است از ابن عباس که گفت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بشارت داد علی و جعفر و عقیل و حمزه و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام را به بهشت ؛ چون آنها مصداق الذین یعلمون الصالحات بودند . (بحارالانوار ، ج41 ، ص17، حدیث 10)
8 . ماه و خورشید
«وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها وَ النَّهارِ إِذا جَلاَّها» (شمس 2و3)
قسم به ماه که پیرو آفتاب تابان است و قسم به روز ، هنگامی که جهانی را روشن می کند .
امام صادق (علیه السلام) فرمود :
منظور از آیه شریفه فوق امام حسن و امام حسین علیهما السلام است و منظور از والنهار اذا جلاها قیام امام زمان (عج) ... ( بحار الانوار ، ج24 ، ص73 ، حدیث6)
9. تخت های عزت
«إِنَّ الْأَبْرارَ لَفِی نَعِیمٍ عَلَى الْأَرائِکِ یَنْظُرُونَ» (مطففین ، 22و23)
به درستی که نیکو کاران در بهشت متنعم هستند ، بر تخت های عزت تکیه زنند و نعمت های خدا را می نگرند .
از ابن عباس روایت شده است که این آیه در حق علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام نازل شده است . (مناقب ، ج4 ، ص2)
10. به چه گناهی کشتید ؟
«وَ إِذَا الْمَوْؤُدَهُ سُئِلَتْ بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ» . (تکویر 8 و 9 )
و هنگامی که از دختر زنده به گور شده باز پرسند به کدامین گناه کشته شده است ؟
از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که ، منظور از دو آیه فوق حضرت امام حسین (علیه السلام) است و این دو آیه در حق او نازل شده است . ( بحار الانوار ، ج23 ، ص 255، حدیث 6 و ج44 )
11. صور الهی
«یَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَهُ تَتْبَعُهَا الرَّادِفَهُ» (نازعات،6و7)
روزی که لرزنده بلرزد و پی آن لرزه دیگری افتد .
از امام صادق (علیه السلام) روایت است که منظور از الراجفه حسین بن علی (علیه السلام) است . (تدویل الایات ، ج2، ص762، حدیث 1)
12. مثل اصحاب کهف
«أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْکَهْفِ وَ الرَّقِیمِ کانُوا مِنْ آیاتِنا عَجَباً». (الکهف ، 9)
آیا گمان کردی ، اصحاب کهف و رقیم از آیات عجیب ما بودند ؟
منهال می گوید : به خدا در دمشق بودم که دیدم ، سر بریده حسین بالای نیزه آیه فوق را تلاوت نمود و فرمود : شگفت تر از مثل اصحاب کهف ، حکایت کشته شدن و حمل (و بر نیزه شدن ) سر من است . (تأویل الایات)
13. مغربین
«رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ» (الرحمن ، 17)
آن خدایی که آفریننده دو مشرق و مغرب است .
در روایتی که از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه فوق پرسیدند ، ایشان فرمود : منظور از مشرقین رسول خدا و امیر المومنین علیهماالسلام است و منظور از مغربین امام حسن و امام حسین علیهماالسلام است . ( بحارالانوار ، ج24، ص69، حدیث 2)
14. آیه طهارت
«إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً» (احزاب ، 33)
خداوند چنین می خواهد که رجس و هر آلایش را از شما خانواده نبوت ببرد و شما را از هر عیب پاک و منزه می داند .
روایات بی شماری در تفسیر این آیه شریفه از معصومین علیهم السلام وارد شده است که فرموده اند ، منظور از اهل بیت خمسه طیبه هستند . (امالی، شیخ صدوق ، ص473)
15. پشتوانه امامت
«وَ جَعَلَها کَلِمَهً باقِیَهً فِی عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ» (زخرف 28)
و این خدا پرستی را در همه ذریه خود (محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) ) تا قیامت باقی قرار داد تا فرزندانش به خدای یکتا رجوع کنند .
از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است که فرمود : خداوند امامت را در پشت حسین (علیه السلام) قرار داد و نه امام دیگر از صلب اویند . ( تفسیر نوالثقلین ، ج4 ، ص 297 ، حدیث 26 )
16. مزدی نمی خواهم
«قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى...» ( شوری، 23 )
بگو مزدی برای رسالت نمی خواهم مگر دوستی و محبت با خویشاوندانم .
از رسول خدا سؤال کردند منظور از قربی در آیه فوق چه کسانی هستند ؟ حضرت فرمود : علی و فاطمه ، حسن و حسین علیهم السلام . ( شواهد التنزیل ، ج 2 ، ص 194 )
17. در راه حج
«فَخَرَجَ مِنْها خائِفاً یَتَرَقَّبُ...» ( قصص ، 21 )
پس (موسی ) هراسان از شهر خارج شد در حالی که چشم به راه بود .
وقتی امام حسین (علیه السلام) از مدینه به طرف مکه راهی شد ، آیه فوق را قرائت می کرد . ( ارشاد ، ج 2 ، ص 35 )
18. قاری قرآن
«وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ» . ( شعرا، 227 )
و آنانکه ظلم و ستم کردند ، به زودی خواهند دانست که به چه کیفر و دوزخ انتقامی بازگشت می کنند .
در مقاتل معتبری آمده است هنگامی که سر امام حسین (علیه السلام) را جدا نمودند و بر نیزه زدند ، آیه فوق را تلاوت می نمود . ( تفسیر برهان ، ج 3 ، ص 194 ، حدیث 5 )
19. اهل سجود
«وَ تَقَلُّبَکَ فِی السَّاجِدِینَ...» ( شعرا ، 219 )
از ابی الجارود نقل شده است که امام باقر (علیه السلام) فرمود : منظور از آیه فوق ، علی ، فاطمه ، حسن ، حسین و اهل بیت آنهاست . ( تأویل الایات ، ج 1 ، ص 396 ، حدیث 23 )
20. دور از شهر و دیار
«الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلاَّ أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ...» ( الحج ، 40 )
همان ها که از خانه و شهر خود ، به ناحق رانده شدند ، جز این که می گفتند : پروردگار ما خدای یکتاست .
امام صادق (علیه السلام) درباره آیه فوق فرمود : این آیه درباره علی و جعفر و حمزه نازل شد و در حسین (علیه السلام) تحقق یافت . بر همه آنان درود و سلام باد . ( بحارالانوار ، ج 44 ، ص 219 ، حدیث 9 )
21. پیروی از حسین – اطاعت از خدا
«وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَخْشَ اللَّهَ وَ یَتَّقْهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ» . ( النور ، 52 )
و هر کس خدا و پیامبرش را اطاعت کند و از خدا بترسد و از مخالفت فرمانش بپرهیزد ، چنین کسانی همان پیروزمندان واقعی هستند .
رسول خدا ضمن حدیثی می فرماید : سعادتمند ، آنانند که از دوستان و پیروان حسین (علیه السلام) هستند ، به خدا سوگند ایشان در روز قیامت پیروز و نیکبخت هستند . ( همان ، ص 225 )
22. من بیمار حسینم
«فَنَظَرَ نَظْرَهً فِی النُّجُومِ فَقالَ إِنِّی سَقِیمٌ» ( الصافات ، 88 و 89 )
پس نگاهی به ستارگان افکند و گفت من بیمارم و با شما به مراسم جشن نمی آیم .
امام صادق (علیه السلام) درباره این آیه فرمود : ابراهیم (علیه السلام) بر مصایبی که بر حسین (علیه السلام) فرود می آید اندیشه نمود و گفت : من از آنچه بر حسین (علیه السلام) می آید ، بیمار گشته ام . ( عوالم ، ج 17 ، ص 98 )
23. حسین (علیه السلام) و زکریا
«لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِیًّا» . ( مریم ، 7 )
و پیش از این هم نامی برای او قرار ندادیم . امام صادق (علیه السلام) فرمود : منظور از آیه فوق حسین بن علی و یحیی بن زکریا است که از قبل ، هم نامی نداشت و آسمان فقط بر آن دو ، چهل روز گریه کرد .
گفته شد : گریستن آسمان چگونه بود ؟ فرمود : به سرخی طلوع و به سرخی ، غروب می کرد . ( کامل الزیارات ، ص 89 )
24. کلمه طیبه
«أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً کَلِمَهً طَیِّبَهً کَشَجَرَهٍ طَیِّبَهٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ» . ( ابراهیم ، 24 )
آیا ندیدی چگونه خداوند کلمه طیبه را به درخت پاکیزه ای تشبیه کرد که ریشه آن ( در زمین ) ثابت و شاخه آن در آسمان است ؟
امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه فوق فرمود : ریشه این درخت ، رسول خدا و شاخه آن امیر المومنین (علیه السلام) است و امام حسن و حسین علیهما السلام میوه آن به شمار می آیند که نه تن از فرزندان او نیز شاخه های کوچک تر آنند و شیعیان نیز به منزله برگ آن هستند . ( کمال الدین ، ص 345 )
25. قربانی بزرگ
«وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ» . (صافات ، 107 )
و او را در ازای قربانی بزرگی باز رهانیدیم . از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است که فرمود : منظور از ذبح عظیم در آیه فوق امام حسین (علیه السلام) است . ( عیون اخبار الرضا ( ع ) ، ج 1 ، ص 209 )
26. سؤال بی جا
«لا یُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ» . ( انبیاء ، 23 )
و او بر هر چه که می کند سؤال نشود ، ولی خلق از کردارشان باز خواست می شود .
مردی از امام هشتم (علیه السلام) پرسید : به چه خاطر امامت در صلب امام حسن قرار نگرفت ؟ حضرت فرمود : چون خداوند امامت را در صلب امام حسین (علیه السلام) قرارداد ودرصلب امام حسن (علیه السلام) قرار نداد و سپس ایه فوق را قرائت نمود . ( عیون اخبار الرضا ( ع ) ، جلد 2 ، ص 82 )
27. تفسیری از امام زمان (عج)
«کهیعص» ( مریم ، 1 )
سعد بن عبدالله قمی از امام عصر (عج) در مورد آیه فوق سؤال نمود ،امام (علیه السلام) فرمود : این حروف از خبرهای غیبی خداوند است که به بنده اش زکریا داد .
زکریا هنگامی که به اسماء خمسه طیبه اطلاع یافت ، هر گاه به نام مبارک امام حسین (علیه السلام) می رسید ، اشک در چشمانش حلقه می زد . روزی از خداوند علت این حال را پرسید ، خداوند داستان کربلا را در قالب این حروف برایش بیان فرمود .
پس "کاف" یعنی کربلا و "ها" یعنی هلاکت عترت و "یا" یعنی یزید که قاتل آن حضرت بود و "عین" یعنی عطش و تشنگی که بر آن حضرت مستولی می شود و صاد یعنی " صبر" آن حضرت بر کربلا .
زکریا وقتی جریان را شنید ، سه روز از مسجدش خارج نشد و مردم را راه نداد و بر حسین (علیه السلام) گریست . ( قصص الانبیاء ، ص 398 )
28. رجعت
«ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّهَ عَلَیْهِمْ وَ أَمْدَدْناکُمْ...» ( اسراء ، 6 )
بار دیگرشما را برآنها غلبه دادیم ...
امام صادق (علیه السلام) فرمود : اولین کسی که در رجعت برگردانده می شود ، امام حسین (علیه السلام) است ... ( الحسین فی القرآن ، ص 96 ، به نقل از بحارالانوار )
29. ذی القربی
«إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی الْقُرْبى...» ( النحل ، 90 )
همانا خدا خلق را فرمان به عدل و احسان می دهد و به بذل و عطاء خویشاوندان امر می کند ...
از امام باقر (علیه السلام) روایت شده است که منظور از ذی القربی در آیه فوق امام حسن و امام حسین و ائمه دیگرند . ( کنز الدقائق ، ج 7 ، ص 257 )
30. اهل ذکر
فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ . ( النحل ، 43 )
پس سؤال کنید ازاهل ذکر (علماء و دانشمندان ) اگرنمی دانید . از ابن عباس روایت شده است که : منظور از اهل ذکر در آیه فوق محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام هستند . ( نهج الحق ، ص 210 )
31. به خاطر طایفه ات
وَلَوْلاَ رَهْطُکَ لَرَجَمْنَاکَ وَمَا أَنتَ عَلَیْنَا بِعَزِیزٍ . ( هود ، 91 )
و اگر ملاحظه طایفه تو نبود سنگسارت می کردیم که تو را نزد ما عزت و احترامی نیست . در روایتی آمده است که منظور از " رهطک " علی بن ابی طالب و حمزه و جعفر و امام حسن و امام حسین علیهم السلام هستند . ( تفسیر القمی ، ج 2 ، ص 126 )
32. دو میوه بهشتی
وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ وَطُورِ سِینِینَ ( تین ، 1 و 2 )
قسم به تین و زیتون و قسم به طور سینا .
امام صادق (علیه السلام) فرمود : منظور از تین امام حسن است و منظور از زیتون امام حسین (علیه السلام) است . ( تأویل الایات ، ج 2 ، ص 813 ، حدیث 1 )
33.جوانمردان
إِنَّهُمْ فِتْیَهٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى . ( کهف ، 13 )
آنها جوانانی بودند که به پروردگارشان ایمان آورده بودند و بر هدایتشان افزودیم .
ابو مخنف روایت کرده است که سر مبارک امام حسین (علیه السلام) در کوفه ناگهان سرفه ای کرد وآیه فوق را قرائت نمود . ( بحارالانوار ، ج 45 ، ص 304 ، حدیث ، 3 )
34.سستی در پیمان
وَلَقَدْ عَهِدْنَا إِلَى آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِیَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا . ( طه ، 115 )
و به یقین پیش از این با آدم پیمان بستیم ، پس فراموش کرد و او را استوار نیافتیم .
از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که فرمود : منظور از پیمان خداوند با حضرت آدم (علیه السلام) کلماتی بود در مورد محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام . ( کافی ، ج 1 ، ص 416 )
35.تعلیم به حضرت آدم (علیه السلام)
وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِکَهِ . ( بقره ، 31 )
و خداوند همه نام ها را به آدم آموخت ، سپس آنها را بر فرشتگان عرض نمود .
در تفسیری که منسوب به امام عسگری (علیه السلام) است ، آمده که منظور از اسماء در آیه فوق نام مبارک انبیا و محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام است . ( تفسیر الامام ، ص 217 ، حدیث 100 )
36.آخرین راه
وَمَاظَلَمُونَا وَلَـکِن کَانُواْ أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ . ( بقره ، 57 )
به ما ظلم نمی کنند ، بلکه به نفس خود ستم می کردند .
از سکینه دختر امام حسین (علیه السلام) نقل شده است که زینب (س) به امام حسین (علیه السلام) فرمود : برادر ! ما را به حرم جدمان رسول خدا برگردان ، حضرت فرمود : خواهرم ! برای ما راه دیگری نیست . آنگاه امام گریست و آیه فوق را قرائت نمود . ( موسوعه کلمات الحسین ، ص 400 ، حدیث 187 )
37.خدا را شاهد می گیرم
قَالَ إِنِّی أُشْهِدُ اللّهِ وَاشْهَدُواْ أَنِّی بَرِیءٌ مِّمَّا تُشْرِکُونَ . ( هود ، 54 )
گفت : من خدا را گواه می گیرم ، و شاهد باشید که من از آنچه جز او شریک وی می گیرید بیزارم .
در مقاتل معتبر آمده است که ، امام حسین (علیه السلام) روز عاشورا میان میدان ایستاد و آیه فوق را قرائت نمود . ( خصائص الحسینیه ، ص 357 )
38.مقابل اهل حرم
وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالحَقِّ ... ( اسراء ، 33 )
و کسی را که خداوند خونش را حرام شمرده نکشید ، جز به حق .
امام صادق (علیه السلام) فرمود : با وجودی که خدا کشتن به غیر حق را حرام نموده بود ، امام حسین (علیه السلام) را در میان خانواده اش به قتل رساندند . ( بحارالانوار ، ج 44 ، ص 218 )
39.دو لب مبارک
أَلَمْ نَجْعَل لَّهُ عَیْنَیْنِ وَلِسَانًا وَشَفَتَیْنِ . ( بلد ، 8 و9 )
آیا ما به او دو چشم عطا نکردیم و زبان و دو لب به او ندادیم .
از امام باقر (علیه السلام) روایت شده است که فرمود : منظور ازعینین رسول خدا است و منظور از لساناً امیر المومنین (علیه السلام) است و منظور از شفتین امام حسن و امام حسین علیهماالسلام است . ( الحسین فی القرآن ، سید محمد الواحدی ، چاپ اول ، ص 215 )