طبق روایات موجود که همگی روایات قابل اعتمادی هستند(حدود 38 روایت)، بکاء(گریه کردن) بر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران باوفایش  اجر و ثواب و آثار فراوانی همانند آمرزش گناهان و داخل شدن در بهشت را به دنبال دارد طوری که خداوند متعال خود ضامن آن شده است حتی تا جایی که پیامبر اکرم و امامان علیهم السّلام کسی را که آمادگی گریه کردن ندارد، به تباکی (خود را به شکل گریه درآوردن) دعوت کرده اند و همین بکاء و تباکی است که تمامی عزاداری ها و سینه زنی ها و زنجیرزنی ها و سایر آداب و رسوم عقلایی ما باید بدانجا ختم شوند و ارزش پیدا کنند. این بکاء و تباکی مصداق تولّی و تبرّی و تعظیم شعائر الهی هم محسوب می شود و همچنین نوعی احترام به آنها و تجلیل از رشادتها و فداکاریهای آنها هم هست و این گریه کردن بر مصائب روز عاشورا، دلیلی بر وجود انسانیت، وجدانی بیدار و قلبی نرم و مهربان است که با برانگیختن عواطف انسانی، اثرات شگرفی را سبب می شود لذا چنین گریه کردنی که رسواگر طاغوتیان و ستمگران است،  نوعی اعلان جنگ عاطفی بر ضد دشمنان مکتب محسوب می گردد. به عنوان نمونه و تبرّک، یک روایت از حضرت امام صادق(ع) نقل می کنیم:

شیخ کشی(رحمة الله علیه) از زید شحام روایت کرده است که: من با جماعتی از کوفیان در خدمت امام صادق (ع) بودیم، جعفر بن عفان وارد شد . حضرت او را اکرام کردند و نزدیک خود نشاندند و فرمودند یا جعفر  !
جعفر عرض کرد: جانم، خدا مرا فدای تو کند.
حضرت فرمودند: به من گفته اند تو در مرثیه و عزای حسین (ع) شعر می گوئی.
جعفر عرض کرد: بله، فدای تو شوم.
حضرت فرمودند: پس بخوان.
جعفر شروع به خواندن مرثیه نمود، حضرت امام صادق (ع) و حاضرین مجلس گریستند.
حضرت آنقدر گریست که اشک چشم مبارکش بر محاسن شریفش جاری شد.
پس از آن حضرت صادق (ع) فرمودند: به خدا سوگند، که ملائکه مقرّب در اینجا حاضر شدند و مرثیه تو را که در مصائب حسین (ع) خواندی شنیدند و بیشتر از ما گریستند و حق تعالی در همین ساعت بهشت را با تمام نعمت های آن برای تو واجب گردانید و گناهان تو را آمرزید.
پس امام فرمودند: ای جعفر می خواهی که زیادتر بگویم؟
جعفر عرض کرد: بله، ای سید من.
حضرت فرمود: هر که در مرثیه حسین (ع) شعری بگوید و بگرید و بگریاند، حق تعالی او را بیامرزد و بهشت را برای او واجب می گرداند.1

لذا گریه کردن بر سیدالشهدا(ع) که غالبا در قالب مجالس عزاداری صورت می گیرد، سفارش اهل بیت علیهم السلام بوده و خودشان هم به همین نحو عمل کرده اند و عقل ما هم بر آن صحّه گذاشته است و این روایات همگی کلام امام هستند که طبق مبانی دینی ما همه سخنان آنها از روی حکمت و دلیل است که عواطف در سخنان آنها هیچ نقشی ندارد لذا نمی توان از کنار اینها به راحتی گذشت و برآنها خرده گرفت و همین گریه کردن برای خیلی از افراد، جرقه ای شده است که از گذشته غیر خدایی خود پشیمان شده و در مسیر صحیح قرار گیرند یا با معارف ناب اسلامی آشنا شوند و همین ها نعمتهای باعظمتی هستند که باید قدردان آنها باشیم امّا از آنجا که باید روایات اهل بیت علیهم السلام را در کنار سایر سخنان آنها و من حیث المجوع معنا و تفسیر کنیم و همچنین طبق حکم عقل، این بکاء و تباکی و گریاندن و در سایه آنها عزاداری های ما باید دارای پنج شاخصه مهم و اساسی باشند که آن آثار و اجرهای فراوان عائد انسان شوند و این شاخصه ها عبارتند از:

1.این گریه کردن ما باید به همراه شعور و معرفت باشد یعنی بدانیم یر مصائب چه کسی می گرییم؟ بدانیم فردی که بر او می گرییم، چه اهدافی را از این قیام و شهادت به دنبال داشتند تا ما هم در عصر و جامعه خود آنها را پیاده کنیم؟ می خواسته چه درسهایی را از این واقعه جانسوز و ماندگار بگیریم؟ لذا شعور در کنار شور لازم است و بعد این شعور و معرفت و به عبارتی بعد رسیدن به بعد شناختی ماجرا، نوبت می رسد به گریه کردن و برانگیخته شدن عواطف و حصول بعد عاطفی و احساسی ماجرا و این بعد دوم عامل محرّکی است برای اینکه بعد اول به ثمر بنشیند و این دو بعد مکمل یکدیگرند و هریک به تنهایی هیچ ثمره ای نخواهد داست و یا ثمره آن جزئی و موقتی خواهد بود خلاصه کلام اینکه گریه کردنی که در روایات مدنظر اهل بیت علیهم السلام است، زمانی دارای ارزش خواهد بود که به همراه شناخت باشد؛ شناختی که مطالعات وسیع و برنامه ریزی شده و همچنین مجالس عزاداری باید ما را بدان برسانند که در اینصورت شاهد رشد فرهنگ دینی و سیره دینی در جامعه خواهیم بود.

2.این گریه کردن و عزاداری ها باید به همراه اخلاص بوده و برای رضایت الهی باشند؛ اخلاصی که شاکله تمام اعمال است چنانچه امام علی(ع) می فرمایند: اخلاص، ملاک و معیار عبادت است 2 و گریه کردن هم نوعی عبادت است لذا باید برای خداوند و مظلومیت حضرت و یاران باوفایش باشد نه برای دردها و مشکلات خودمان، نه برای تعصبات کور و جاهلانه قومی و محله ای، نه برای خودنمایی و نه برای هیچ کاری که منافات با اخلاص دارد.

3. این گریه کردن باید از راه و روشهای صحیح و معقول و مشروع بدست بیاید و الا هیچ ارزشی نخواهد داشت چراکه هدف هیچگاه وسیله را توجیه نمی کند یعنی رسیدن به هدفی مقدس و والا که عبادت محسوب می شود، باعث نمی شود که از هر راه و وسیله ای برای رسیدن به آن استفاده کنیم و الا اگر هدف وسیله را توجیه کند، انجام همه گناهان صحیح و بجا خواهد بود چون می توان برای هر گناهی یک هدف مقدّس در نظر گرفت. لذا به عنوان نمونه گریه کردن بوسیله شرکت در یک دسته عزاداری که در آن حق کسی ضایع می شود و یا در شان اهل بیت نیست، به هیچ وجه گریه کردن مطلوبی که اهل بیت علیهم السلام به دنبال آن بوده نخواهد بود و آن آثار و منافع و اجرهای معنوی را هم به دنبال نخواهد داشت.

4.گریه کردن و عزاداری های ما باید بر اشعار و وقایع واقعی صورت بگیرد نه بر اشعار و حوادثی که دروغ و خرافه بوده و در پاره ای از مواقع ما را از رسیدن به هدف اصیل وا می دارد و سبب وهن تشیع و قیام حضرت سیدالشهدا(ع) می شود. به عنوان نمونه گریستن بر اشعاری که از حضور حضرت لیلا(س) در کربلا  یا از پرپایی مراسم عروسی در روز عاشورا خبر می دهد، کم ارزش خواهد بود چرا که چنین اتفاقاتی نه در کتب معتبر تاریخی منقول است و نه با عقل انسان جور در می آید لذا باید بر فاجعه عاشورا آنطور که واقع شده است بگرییم و بگریانیم و قطعا چنین گریه کردنی هم مورد رضایت اهل بیت علیهم السلام خواهد بود.

5. از آنجایی که بکا و تباکی و گریاندن صحیح و با شرایط فوق سبب آمرزش گناهان انسان و تولد دوباره او می شود، باید سعی کنیم چنین نعمت گرانبهایی را محافظت کنیم و با اعمال خودمان سبب از بین رفتن این نعمت نشویم به عبارتی در این عزاداری ها باید توبه کنیم و به خدای خود قول بدهیم که زین پس همانی باشیم که او می خواهد و پس از این در مسیر صحیح و الهی قرار گرفته و الهی زندگی کنیم چنانچه خیلی از افراد به این مقصود رسیده اند و نوکر دوست داشتنی حضرت شده اند.

لذا اگر بکاء و تباکی و گریاندن این شاخصه ها را داشته باشد، خیلی باارزش خواهد بود و آثار و اجرهای معنوی فراونی را به دنبال خواهد داشت و در مواقعی مسیر زندگی انسان را هم عوض خواهد کرد لذا باید این فرصتها و بهانه هایی را که خداوند متعال در اختیار ما گذاشته را قدر بدانیم و از آن نهایت استفاده را بکنیم تا هم پیشرفت دینی و حرکت در مسیر اهداف و آرمان های الهی و انسانی را باعث شویم و هم سبب پیشرفت دینی جامعه شده و شاهد یک جامعه آرمانی و پویا که مطلوب و مقصود اهل بیت علیهم السلام است باشیم.

پی نوشت ها :

1.منتهی الآمال، ج1، ص539

2.غررالحکم ح859

منبع: وبلاگ یادداشتهای فانوس

http://delsoozz.parsiblog.com/